Światowa energetyka stoi u progu przełomowych zmian. Według najnowszego raportu organizacji Ember, rok 2023 przyniósł bezprecedensowy wzrost udziału czystych źródeł energii w globalnym miksie energetycznym. Po raz pierwszy w historii, odnawialne źródła energii (OZE) wraz z energetyką jądrową odpowiadały za niemal 40% światowej produkcji energii elektrycznej. Ten imponujący wynik sygnalizuje znaczące przyspieszenie transformacji energetycznej na świecie i daje nadzieję na skuteczniejszą walkę ze zmianami klimatu.
Zielona transformacja nabiera tempa – udział odnawialnych źródeł i atomu w globalnym miksie energetycznym najwyższy w historii
Rok 2023 okazał się przełomowy dla światowej energetyki. Według raportu Ember, organizacji zajmującej się analizą danych energetycznych, udział czystych źródeł energii w globalnej produkcji energii elektrycznej osiągnął rekordowy poziom 39,6%. To historyczny moment, który jasno pokazuje, że transformacja energetyczna na świecie nie tylko postępuje, ale wręcz przyspiesza.
Odnawialne źródła energii, takie jak energia słoneczna i wiatrowa, odegrały kluczową rolę w tym sukcesie. Ich łączny udział w światowej produkcji energii elektrycznej wyniósł 12,1%, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu z poprzednimi latami. Co więcej, po raz pierwszy w historii, energia z wiatru i słońca przewyższyła udział energetyki jądrowej, która odpowiadała za 10,3% globalnej produkcji prądu.
Warto podkreślić, że wzrost udziału OZE i energetyki jądrowej nie jest jedynie chwilowym trendem, ale długofalową tendencją. W ciągu ostatniej dekady obserwujemy systematyczny wzrost inwestycji w czyste technologie energetyczne, co przekłada się na coraz większy udział tych źródeł w globalnym miksie energetycznym.
Eksperci podkreślają, że osiągnięcie prawie 40% udziału czystych źródeł energii to kamień milowy w walce ze zmianami klimatu. Jednak aby osiągnąć cele klimatyczne wyznaczone przez Porozumienie Paryskie, konieczne jest dalsze przyspieszenie transformacji energetycznej. Wymaga to nie tylko zwiększonych inwestycji w OZE i energetykę jądrową, ale także poprawy efektywności energetycznej i rozwoju technologii magazynowania energii.
Kluczowe wnioski z raportu Ember na temat światowej energetyki w 2023 roku
Raport Ember, opublikowany w 2024 roku, przedstawia szczegółową analizę globalnego sektora energetycznego za rok 2023. Oto najważniejsze ustalenia i wnioski z tego dokumentu:
• Rekordowy udział czystych źródeł energii:
- OZE i energia jądrowa łącznie odpowiadały za 39,6% światowej produkcji energii elektrycznej
- Stanowi to wzrost o 2,1 punktu procentowego w porównaniu do roku 2022
- Jest to najwyższy odnotowany udział w historii pomiarów
• Przełom w energetyce wiatrowej i słonecznej:
- Łączny udział energii wiatrowej i słonecznej wyniósł 12,1% globalnej produkcji prądu
- Po raz pierwszy przewyższyły one udział energetyki jądrowej (10,3%)
- Energia wiatrowa odpowiadała za 7,3% produkcji, a słoneczna za 4,8%
• Spadek produkcji energii z węgla:
- Odnotowano 3% spadek w porównaniu do poprzedniego roku
- To największy roczny spadek od co najmniej 1990 roku (z wyjątkiem roku pandemii 2020)
- Udział węgla w globalnym miksie energetycznym zmniejszył się do 36%
• Wzrost emisji CO2 mimo postępów w czystej energii:
- Globalna emisja CO2 z sektora energetycznego wzrosła o 1,1%
- Główną przyczyną był 2,2% wzrost całkowitego zapotrzebowania na energię elektryczną
- Wzrost emisji był niższy niż wzrost zapotrzebowania dzięki zwiększonemu udziałowi czystych źródeł
• Regionalne różnice w transformacji energetycznej:
- Europa i Ameryka Północna odnotowały największy postęp w zwiększaniu udziału OZE
- Chiny pozostają światowym liderem w zakresie nowych instalacji wiatrowych i słonecznych
- Kraje rozwijające się wciąż borykają się z wyzwaniami w odchodzeniu od paliw kopalnych
• Prognozy na przyszłość:
- Oczekuje się dalszego wzrostu udziału OZE w najbliższych latach
- Konieczne są zwiększone inwestycje w infrastrukturę sieciową i magazynowanie energii
- Potrzebne są bardziej ambitne polityki klimatyczne, aby przyspieszyć transformację energetyczną
Raport podkreśla, że mimo znaczących postępów, tempo transformacji energetycznej wciąż nie jest wystarczające do osiągnięcia celów Porozumienia Paryskiego. Konieczne są dalsze, intensywne działania na rzecz dekarbonizacji sektora energetycznego.
Liderzy transformacji energetycznej – które kraje przodują we wdrażaniu OZE i energetyki jądrowej?
Transformacja energetyczna to globalne wyzwanie, ale niektóre kraje wyróżniają się szczególnie w tej dziedzinie. Raport Ember wskazuje na kilka państw, które można uznać za liderów w zakresie wdrażania odnawialnych źródeł energii (OZE) i energetyki jądrowej.
- Dania jest niekwestionowanym liderem w wykorzystaniu energii wiatrowej. W 2023 roku aż 55% energii elektrycznej w tym kraju pochodziło z turbin wiatrowych. Duński rząd stawia ambitne cele, dążąc do 100% udziału OZE w miksie energetycznym do 2030 roku.
- Niemcy, mimo kontrowersji związanych z odejściem od energetyki jądrowej, osiągnęły znaczący postęp w rozwoju OZE. W 2023 roku energia słoneczna i wiatrowa stanowiły łącznie ponad 30% produkcji energii elektrycznej w tym kraju.
- Chiny, choć wciąż silnie uzależnione od węgla, są światowym liderem pod względem tempa instalacji nowych mocy OZE. W 2023 roku Państwo Środka zainstalowało rekordową ilość paneli fotowoltaicznych i turbin wiatrowych, co przyczyniło się do znaczącego wzrostu udziału czystej energii w ich miksie energetycznym.
- Francja pozostaje liderem w zakresie energetyki jądrowej, która stanowi około 70% produkcji energii elektrycznej w tym kraju. Jednocześnie Francja inwestuje w rozwój OZE, dążąc do zrównoważonego miksu energetycznego.
- Stany Zjednoczone, mimo zmian politycznych, utrzymują silną pozycję w rozwoju OZE. Szczególnie wyróżniają się stany takie jak Kalifornia i Teksas, które są liderami w instalacji energii słonecznej i wiatrowej.
- Warto również wspomnieć o Islandii, która prawie 100% swojej energii elektrycznej pozyskuje z OZE, głównie dzięki energii geotermalnej i hydroelektrowniom.
- Indie, choć wciąż w dużej mierze zależne od węgla, dokonują znaczących postępów w rozwoju energetyki słonecznej. Kraj ten stawia sobie ambitne cele w zakresie OZE i jest jednym z najszybciej rozwijających się rynków energii słonecznej na świecie.
- Szwecja jest przykładem kraju, który skutecznie łączy energetykę jądrową z OZE. Prawie 100% energii elektrycznej w tym kraju pochodzi z tych dwóch źródeł, co czyni Szwecję jednym z liderów w produkcji czystej energii.
Przykłady tych krajów pokazują, że transformacja energetyczna jest możliwa i przynosi wymierne korzyści. Jednocześnie podkreślają one, że nie ma jednego uniwersalnego modelu tej transformacji – każdy kraj musi znaleźć własną ścieżkę, uwzględniającą lokalne uwarunkowania i zasoby.